Column John de Waard: de nieuwe afhaalchinees
Gepubliceerd: 29 november 2024
Nu we steeds meer online leven komen er ook steeds meer vreemde uitwassen van die virtuele wereld aan het licht. Het is inmiddels bijna dagelijks in het nieuws. Strekking van de waarschuwing: als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat in de regel ook zo.
De Chinezen waren in het verleden (niet eens zo lang geleden) al bezig met het beïnvloeden van zelfs (de vrienden van) hooggeplaatste generaals van de NAVO aan toe door namaakprofielen op Facebook. Tegenwoordig gaan ze nog veel verder. De wereld ligt aan je (Chinese) voeten met hulp van een beetje informatietechnologie.
We waren al best wat gewend van Google. Bijvoorbeeld dat die al een tijdje een technologie heeft (gepatenteerd, want stel je voor dat iemand anders het ook gaat doen), waarmee ze tijdens een telefoongesprek jouw achtergrondgeluiden kunnen afluisteren en analyseren. Daarmee worden dan vervolgens gerichte reclames op je afgestuurd. Daar zitten we niet echt op te wachten natuurlijk. Toen niet en nu niet.
Formeel is het geen afluisteren werd er gesteld door Google na kritiek, want er luistert niemand mee. Maar dat is wel een heel dunne scheidslijn. Als je ervan uitgaat dat wanneer het Openbaar Ministerie een telefoontap toestaat er ook niet 24/7 iemand live zit mee te luisteren. Toch? Kan nooit uit met die salarissen van tegenwoordig.
Maar met die achtergrondanalyses kan Google dus precies uitvinden waar je je bevindt en daarop reageren. Stel, je zit in een nachtclub en je wordt vermaakt door de daar aanwezige dames (of heren). Even lekker ontspannen. Krijg je een kort (uiteraard zakelijk) telefoontje. Wat gaat er vervolgens daarna gebeuren? Krijg je dan een reclame voor groepskorting, een familiepak condooms of een LOI-cursus non-verbale communicatie?
Het gaat hier even om het principe dat de tech-reuzen blijkbaar al veel verder gaan in het beïnvloeden en manipuleren van ons leven dan we dachten. Hetgeen ik net heb beschreven was namelijk al mogelijk in 2014… Het enige dat anders is met de tijd van nu is dat het nu (steeds vaker) ook om Chinese bedrijven (of overheid?) gaat in plaats van Amerikaanse tech-reuzen.
Deze afgelopen weken – maar ongetwijfeld ook de komende cadeautijd zal dat gebeuren – kwam de Chinese website Temu regelmatig in het nieuws. Wie daar zijn koopjes denkt te scoren komt veelal bedrogen uit is de conclusie. Dat wisten we meestal ook eigenlijk wel, want zo goedkoop iets aanschaffen (of het nu een bij aankomst blijkbaar te kleine massagestaaf is of een onderweg al uit elkaar vallende fatbike), dat kan gewoon niet waar zijn. En dat is het dus ook niet, getuige de vele klachten die rondgaan op internet.
Maar Temu (en nog wel wat andere bedrijven) doet meer dan alleen spotgoedkoop producten verkopen. Ze halen al je gegevens binnen en voor je het weet zit je in een of ander surrealistisch virtueel kat-en-muis-spel. Alleen is het geen leuk spel. Met die gegevens kunnen ze namelijk op afstand zo ongeveer je hele digitale hebben en houwen bedienen of beïnvloeden, wat ze dan ook doen via je telefoon. Die telefoon is immers het verlengstuk van ons leven en dus doen we daar alles mee. Is dat veilig? De vraag stellen is hem beantwoorden. Cybercriminelen bestaan in de regel vooral bij de gratie van de hebzucht, gemakzucht en goedgelovigheid van mensen en dat is in dit geval niet anders.
De ’techies’ van Temu kunnen alles: Van de camera op je telefoon bedienen tot alle informatie die erop staat binnentrekken, afluisteren, vastleggen in screenshots en hergebruiken. Gek dat je ineens allerlei aanbiedingen krijgt van producten en diensten die lijken of wat je net hebt bekeken op internet? Nee, helemaal niet. En dat is nog het minste erge. Dat waren we al gewend van de Googles van deze wereld, maar de Chinese overheid is blijkbaar nog nieuwsgieriger. Die weet inmiddels van heel wat pubers en ‘influencers’, maar ook van mensen op hoge posten alles wat ze altijd al hadden willen weten. Maar dan ook echt alles, tot je virtuele identiteit aan toe. Dat wordt vervolgens gebruikt om invloed uit te oefenen. Niet alleen bij wat je koopt, maar feitelijk bij alles waar jij je mee bezig houdt, inclusief je familie en vrienden. Dus: wie is hier nu de influencer? Van je (Chinese) vrienden moet je het hebben.
Het geeft wel een heel nieuwe dimensie aan het begrip ‘afhaalchinees’.
John de Waard