Column Nienke Richard – Jaquet: Maandag wasdag
Gepubliceerd: 12 januari 2024
In haar onlangs verschenen boek “Voetstappen van toen” vertelt Nienke Richard-Jaquet (dochter van “meester” Otto Jaquet) over haar gelukkige jeugd in Egmond aan Zee in de jaren 60.
Dokter Helle
Het is vrijdag vandaag, maar ik ga niet naar school, ik ben ziek. De huisarts, de legendarische dokter Helle die van verloskunde zijn specialiteit heeft gemaakt en ook mamma geholpen heeft bij de geboorte van mijn twee zusjes, beklopt mijn rug en tuurt door zijn licht getinte brillenglazen in mijn keel. Min of meer in zichzelf prevelend stelt hij zijn diagnose die bij mij aankomt als een vonnis: angina, zeven dagen thuisblijven. Een hele week niet naar school dus, maar vooral geen handbalwedstrijd zondag, de laatste van het seizoen. Voor mij een ramp. Ik draag mijn aanvoerdersband over aan de dappere keepster en verschuil me onder de dekens met mijn keelpijn en mijn verdriet.
Maandag, wasdag
Op maandag gaat het iets beter met me. Mamma heeft de bank in de woonkamer omgebouwd tot bed. Met twee dikke kussens in mijn rug en onder een warme deken word ik vertroeteld. Ik drink kleine slokjes versgeperst sinaasappelsap en knabbel aan een krentenbol, een traktatie alleen voor speciale gelegenheden. Het is maandag, dus wasdag. Mamma heeft niet veel tijd om zich met me bezig te houden. Gelukkig is er een hele stapel Donald Ducks en Suske en Wiske-strips om me gezelschap te houden.
Mamma is druk bezig in de keuken. Ik hoor de wieltjes piepen als ze de zware wasmachine naar het aanrecht zeult. Van bovenaf vult ze dit halfautomatische wonder met wasgoed en voegt een paar emmers water toe. Ze schept het waspoeder uit een grote plakkerig aanvoelende kartonnen doos en start het programma. Een elektrische weerstand verwarmt het water, de trommel draait en aluminium vinnen roeren het wasgoed. Een zacht gezoem vult het hele huis en de lucht geurt naar zeep. In de tussentijd loopt mamma naar buiten met een lap. Ik vraag me af waarom ze die doek over de waslijn haalt. Ze laat me de zwarte streep roet zien, afkomstig van de kolenkachels waar alle huizen mee zijn uitgerust.
Het drabbige waswater wordt automatisch afgevoerd via een smoezelige rubberen slang die stevig aan de gootsteen is bevestigd. Nu moet de was nog gespoeld worden, drie keer achter elkaar, dat zijn de regels. Mamma sleept weer af en aan met emmers water. Op mijn aandringen mag ik meehelpen met de volgende etappe. Dik ingepakt draai ik aan de zwengel terwijl mamma de onderbroeken, hemden en sokken door de wringer stuurt, die bovenop de machine is gemonteerd.
Na dit toch wel vermoeiende klusje kruip ik snel terug onder de dekens van mijn bedbank, een ideale uitkijkpost om mamma de was te zien ophangen. Ik had sowieso niet mee kunnen helpen. Mijn vader en moeder zijn langer dan één meter tachtig en de waslijn is dus te hoog voor mij. In de tuin naast ons zie ik de buurvrouw met een armvol lakens naar buiten komen. In plaats van die op te hangen, spreidt ze ze uit op het gras. Ze besprenkelt ze van tijd tot tijd met een scheut water, een ouderwetse methode om de was te bleken tot verblindend beddengoed.
Een vrouw is een huisvrouw
Net als mamma en de buurvrouw, zijn alle vrouwen druk in de weer op maandag, maar geen van hen heeft een betaalde baan! Zodra ze trouwt, wordt de vrouw huisvrouw. Mamma moest dus haar baan als onderwijzeres, waarvoor de een paar jaar eerder met vlag en wimpel was afgestudeerd, opgeven, op voorschrift van de overheid. En zelfs al had ze kunnen doorwerken, zou mijn geboorte tien maanden na haar huwelijk een einde hebben gemaakt aan haar carrière. Er waren toentertijd nog nauwelijks crèches in Nederland.
Na de was op maandag, zijn de andere dagen van de week ook goed gevuld. Strijken met een elektrische strijkbout waarvan mamma de juiste temperatuur test door hem gevaarlijk dicht in de buurt van haar wang te houden. Een vochtig persdoekje gebruiken om hardnekkige plooien te verwijderen en te zorgen dat de lange broeken niet gaan glimmen. Ramen lappen met een in azijnwater gedrenkte spons. Een zeemleren lap over die ramen halen, eerst horizontaal, daarna verticaal om maar vooral geen strepen achter te laten. Fotolijstjes, boekenplanken en lampenkappen afstoffen. Stofzuigen. Koper poetsen. Meubels in de was zetten. De gootsteen schrobben. Muren afnemen.
Sokkenbal
Wij helpen af en toe een handje mee. Zelfs al zouden we liever iets anders doen, een meisje (en we zijn met zijn drieën!) moet leren een huishouden te ‘runnen’. Soms heeft mamma ons echt nodig. Ze kan in haar eentje de taak waar ze die middag aan begonnen is niet afmaken. We weten het nooit van tevoren, maar als we uit school thuiskomen en de stoelen opgestapeld in de gang zien staan, dan is het zover. De vloer in de woonkamer is in de was gezet. Onze rol? We trekken onze schoenen uit en geitenwollensokken aan. Wat een feest! In het begin glijden we nog wat moeizaam, afgeremd door de stroeve boenwas, maar al snel wordt het zeil gladder onder onze kousenvoeten en draaien we als ballerina’s om elkaar heen. Aangemoedigd door mamma die achter de piano is gaan zitten dansen we een walsje, hoe langer hoe sneller tot we ons evenwicht verliezen en giechelend over elkaar heen vallen.
Dit was de negende en laatste column. Wil je het hele boek lezen? Neem contact met me op via [email protected]
Lees hier de 8 eerder verschenen columns van Nienke
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jaquet-handbal/
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jaquet-winter/
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jaquet-strand/
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jacquet-paling-en-haring/
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jaquet-bollentijd/
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jaquet-de-ijssalon-en-de-boekhandel/
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jaquet-de-winkeliers/
https://flessenpostuitegmond.nl/column-nienke-richard-jaquet-straatventers/
Op de bijgaande foto’s, de hoofrolspelers uit het boek:
De leerkrachten – Jan Bannink, Harry Meijer en Henriette Smit.
De ouders – Inge Braaksma en Otto Jaquet.
De zusjes – Maartje, Gertie en Nienke.
Klik op één van de afbeeldingen voor een vergroting.