Column Peter de Waard: Egmond Airport
Gepubliceerd: 23 februari 2024
Eigenlijk had Schiphol ook Slothol kunnen heten met de Binderbaan, de Hoeverbaan en de Derperbaan. De uitkijktoren zou de verkeerstoren zijn. En waar nu de Van Speijk staat, had de luchtverkeersleiding kantoor gehouden. Voor spotters zou bij Bakkum een plekje moeten zijn gemaakt. En het Hoefplan was een groot parkeerterrein geweest in plaats van een verzameling lelijke flats.
Het is niet gebeurd. Toevalligheden bepalen nu eenmaal de loop van de geschiedenis.
De nationale luchthaven kwam in de Haarlemmermeer te liggen en niet op Egmondse grond. De reden is dat Albert Plesman met zijn KLM de concurrentiestrijd won van de Eerste Nederlandse Luchtreederij van de Alkmaarse garagehouder Herman Haarsma van Oucoup. De importeur van Belgische Excelsior-automobielen had in 1919 een weiland in Egmond aan den Hoef gepacht, zette daar een hangar neer en prepareerde een stuk grasland waar op 20 januari 1920 voor het eerst een vliegtuig landde, vermoedelijk een Albatros BIII van de Duitse vlieger Leo Ehrer.
Het werd meteen groots aangepakt, zo las ik in het blad van de historische vereniging Oud Alkmaar. In maart 1920 adverteerde de onderneming al met ‘Reclamevluchten. Passagiersvluchten. Demonstraties. Postvervoer en Goederenvervoer.’ En op 23 maart van dat jaar werd een demonstratievlucht boven Egmond aan den Hoef en Alkmaar gehouden waarbij het vliegtuig een hoogte bereikte van liefst 5800 meter. Al meteen was er gehannes, want het volk wilde ook toen geen herrie.
Burgemeester mr WC Wendelaar van Alkmaar deelde de gemeenteraad begin april 1920 mee dat het wenselijk was op te treden tegen het te laag over de stad vliegen van ENLR-piloten. ‘Ik heb daarom verzocht maar ze trekken zich er niets van aan. Ik schroom niet te erkennen dat mij momenteel de bevoegdheid ontbreekt hun dit te verbieden. Daarom is het noodzakelijk dat zoo gauw mogelijk een verordening gemaakt wordt die aan deze ongewenschte lage vliegerij een einde maakt, met het oog op gevaar voor de burgerij. Als de vliegers zich verbeelden, dat zij mijne waarschuwingen in den wind kunnen slaan, dan zullen zij gewaar worden dat het niet het geval is.’
Zo ging het toen nog. De wil van de burgemeesters was wet. Er heerste orde en gezag. Niemand had het over nieuwe bestuurscultuur. Er was geen cynisme en er waren geen kletsprogramma’s op televisie die politici in complete verwarring brengen. Als de huidige burgemeester en gemeenteraad vinden dat vliegtuigen niet zo laag over Egmond of omliggende gemeenten moeten gaan, trekt niemand zich er iets van aan.
De Eerste Nederlandse Luchtreederij was al snel weg en week uit naar Zandvoort. Later dat jaar werden er nog wel vanaf vliegveld Bergen pleziervluchtjes gemaakt. Maar geld viel er niet mee te verdienen en de Eerste Nederlandse Luchtreederij van Haarsma van Oucoup stierf daar een stille dood.
Eigenlijk is het in sommige opzichten ook wel jammer dat Egmond aan den Hoef maar zo kort de nationale luchthaven is geweest. Het had toch mooi geweest als de Egmonders in hun eigen achtertuin hadden kunnen instappen en geen taxibedrijven rijk hadden hoeven te maken om ze in het holst van de nacht over de A9 en A4 naar Schiphol te brengen voor een charter naar Las Palmas of Korfoe. En het zou een Egmonder een gevoel van trots geven als op terminal 2 van het Newyorkse vliegveld Kennedy wordt omgeroepen dat KL47 om 18.40 via gate 13 vertrekt naar Egmond Airport in Europa. ‘
Alleen is het een mysterie welk weiland 104 jaar geleden nu precies als vliegveld is gebruikt en wat er met de hangar is gebeurd. De KLM is leeggeplukt door de Fransen en wordt alleen door de goedwillendheid van Rutte IV in de lucht gehouden. Misschien is er een garagehouder die de Eerste Nederlandse wil heroprichten en onder de graszoden de landingsbaan terug gaat zoeken. Dan kan Slothol er alsnog komen. Egmonders moeten zich niet ongerust maken over lawaai- of andere overlast. Het probleem met Schiphol is dat de grootste herrie en uitstoot juist 30 kilometer verderop plaatsvindt. In het oog van de storm is het meestal rustig, zo weten ook de ganzenkolonies.
In Egmond zou het met al die jumbojets juist heerlijk toeven zijn voor iedereen die tegen een kerosineluchtje kan.