GGD Hollands Noorden: Mentale gezondheid jongeren sterk verbeterd sinds corona
Maar het ging toch juist slechter door sociale media?
Gepubliceerd: 1 maart 2024
Het gaat beter met de mentale gezondheid van jongvolwassenen (16 tot en met 25 jaar) in Noord-Holland Noord dan een jaar eerder. Na een verdubbeling van het aantal jongvolwassenen met psychische klachten in de periode 2017-2022 is dit aantal in 2023 fors gedaald. Ruim 1 op de 3 jongvolwassenen ervaart psychische klachten; in 2022 had nog de helft van de jongvolwassenen psychische klachten. Jongvolwassenen voelen zich ook vaker gelukkig, ervaren minder stress en voelen zich minder eenzaam dan in 2022. Dit blijkt uit de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2023, die GGD Hollands Noorden voor de 5e keer heeft uitgevoerd.
Dat lijkt echter een verschil met het onderzoek dat is gedaan door onderzoeksbureau newcom.nl en waarover we begin februari een bericht in Flessenpost hadden met daarin de conclusie dat diezelfde mentale gezondheid van Gen Z (15- tot 28-jarigen) en de Millennials (29- tot 44-jarigen) juist achteruit ging. Met name door de stress rond Fear of Missing Out (FOMO) op sociale media. Nu willen we graag dat iedereen gelukkig is, maar hoe zit het nu? Even bellen met de GGD dan maar.
Uitsluitend over jongeren in Noord-Holland Noord
Die zegt in een reactie: ‘De Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen gaat uitsluitend over de groep jongeren van 16 t/m 25 jaar die wonen in de regio Noord-Holland Noord. Voor dit onderzoek vulden in het voorjaar/zomer 2023 bijna 5.000 jongvolwassenen een online vragenlijst in. In deze vragenlijst kwamen, naast vragen over de mentale gezondheid, een breed scala aan onderwerpen aan bod, zoals: middelengebruik (alcohol, roken, drugs) wonen, werken, relaties, opleiding, financiën, gezondheid, slapen, sociale omgeving, seksualiteit, sporten, bewegen, BMI, voeding, sociale media, gamen en sexting. De Gezondheidsmonitor onder jongvolwassenen is eerder uitgevoerd in 2017, 2019, 2021 en 2022, waardoor het mogelijk is om trends op te sporen.’
Voor het eerst daling psychische klachten
‘Uit de resultaten blijkt dat, na een periode waarin we steeds hogere percentages jongvolwassenen zagen met psychische klachten, nu voor het eerst een daling zichtbaar is in het percentage jongvolwassenen met psychische klachten’, aldus GGD HN. ‘Ook andere indicatoren die betrekking hebben op de mentale gezondheid geven een gunstiger beeld dan in 2022: minder jongvolwassenen voelen zich eenzaam, ze voelen zich vaker gelukkig, ervaren minder stress en hebben minder vaak gedachten aan zelfdoding. Tevens zien we dat de veerkracht en de tevredenheid met zichzelf, het eigen lichaam en het eigen leven zijn toegenomen en dat meer jongvolwassenen vertrouwen hebben in de toekomst.’
‘We trekken dan ook de voorzichtige conclusie dat de coronaperiode veel impact heeft gehad op de mentale gezondheid van jongvolwassenen en dat, ruim een jaar na de laatste coronamaatregelen, die mentale gezondheid verbeterd is. Dat neemt niet weg dat uit het onderzoek blijkt dat ruim een derde van de jongvolwassenen psychische klachten heeft; nog steeds aanzienlijk, maar in 2022 was dat nog bijna de helft van de jongvolwassenen.’
Het onderzoek van newcom.nl van februari spreekt de conclusies van de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen niet tegen, volgens de GGD. ‘Maar dat onderzoek gaat specifiek in op de relatie tussen het gebruik van sociale media en mentale gezondheid (geluk en keuzestress). Dit onderwerp is ook uitgevraagd in de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2023. Uit ons onderzoek blijkt dat jongvolwassenen zowel positieve als negatieve effecten ervaren van sociale media. Meest genoemd zijn positieve factoren: ‘kan zich ontspannen door sociale media’ en ‘maakt makkelijk contact met anderen door sociale media’. Veel genoemd zijn ook de volgende minder positieve effecten van sociale media: ‘door sociale media minder tijd besteden aan belangrijkere zaken’ en ‘zichzelf vergelijken met anderen’ of ‘zich slechter of onzeker voelen door sociale media’.
Achtergrond onderzoek GGD Hollands Noorden
Tussen mei en augustus 2023 deden bijna 5.000 jongvolwassenen uit de regio mee aan dit online onderzoek. Na eerdere regionale Gezondheidsmonitors onder jongvolwassenen in 2017, 2019 en 2021 en de vergelijkbare landelijke corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen in 2022 is een goed beeld ontstaan van de gezondheid, het welbevinden en de leefstijl van deze groep inwoners over de afgelopen 6 jaar. Met metingen vóór, tijdens, en nu ná de coronaperiode is een inschatting te maken van het effect van de coronaperiode op de gezondheid van jongvolwassenen in Noord-Holland Noord.
Negatieve invloed van corona op mentale gezondheid jongvolwassenen
Tijdens de coronaperiode is het aantal jongvolwassenen met mentale problemen gestegen; in 2023, ruim een jaar na de laatste coronamaatregelen, is de mentale gezondheid van jongvolwassenen verbeterd:
- In 2019 had 33% psychische klachten, in 2021 was dit 45% en in 2022, rondom het einde van de coronaperiode, was dit zelfs 50%. In 2023 is dit percentage gedaald tot 37%, vergelijkbaar met 2019.
- Het aantal jongvolwassenen dat zich de afgelopen maand gelukkig voelde is tussen 2022 en 2023 gestegen van 59% naar 68%.
- Het percentage jongvolwassenen dat zich heel vaak gestrest voelt is in een jaar tijd afgenomen van 43% naar 36%.
- Het aantal jongvolwassenen dat zich sterk eenzaam voelde is gedaald van 25% in 2022 naar 21% in 2023.
Alhoewel de mentale gezondheid van jongvolwassenen een positiever beeld laat zien dan tijdens corona, heeft nog steeds ruim 1 op de 3 jongvolwassenen psychische problemen. Bijna een kwart van de jongvolwassenen had afgelopen één of meerdere psychische aandoeningen, zoals een depressie, een angststoornis, een burn-out of een eetstoornis. 17% van de jongvolwassenen is het afgelopen jaar behandeld voor psychische klachten door een professional zoals huisarts, psycholoog of psychiater.
Gezondheid, veerkracht, zelfbeeld en vertrouwen in de toekomst gunstiger dan jaar eerder
Andere tekenen dat het in 2023 beter gaat met de jongvolwassen inwoners dan in 2022 zijn:
- Jongvolwassenen ervaren hun eigen gezondheid vaker als ‘goed’ of ‘zeer goed’.
- Jongvolwassenen vinden vaker van zichzelf dat ze snel herstellen na een moeilijke periode.
- Jongvolwassen zijn vaker tevreden met hun eigen leven, hun eigen lichaam en met zich zelf.
- Jongvolwassenen hebben vaker veel vertrouwen in de toekomst.
Gebruik van drugs afgelopen jaar toegenomen
Tijdens de coronaperiode daalde het gebruik van drugs, maar sinds 2022 is het gebruik van drugs weer gestegen. In 2022 gebruikte 10% van de jongvolwassenen in de afgelopen maand drugs, in 2023 was dit gestegen tot 13%. De meest gebruikte drugs zijn XTC, cocaïne en ketamine. Dagelijks roken (13%), hasj- of wietgebruik in de afgelopen maand (15%) en alcoholgebruik in de afgelopen maand (80%) zijn tussen 2022 en 2023 nauwelijks veranderd. Het gebruik van lachgas daarentegen is fors gedaald in de afgelopen jaren. In 2019 had nog 6% van de jongvolwassenen lachgas gebruikt in de afgelopen maand, in 2023 was dit minder dan 0,5%. Het gebruik van e-sigaret (vapen) neemt toe aan populariteit onder jongvolwassenen; 40% heeft ooit gevapet en 11% doet dit minstens 1 keer per week.
GGD Hollands Noorden tot slot: ‘In ons onderzoek stellen we vooral vast hoe vaak bepaalde zaken of situaties zich voordoen; dit type onderzoek richt zich daarbij voornamelijk op het vaststellen van trends en eventuele verschillen tussen groepen jongvolwassenen (zoals mannen/vrouwen, leeftijdscategorieën en opleidingsniveaus). Dit onderzoek heeft niet primair als doel om oorzaak en gevolg vast te stellen. Wel gaan we uit van mogelijke verklaringen voor gevonden verschillen, zoals bijvoorbeeld het effect van de coronaperiode op de (mentale) gezondheid van jongvolwassenen. De effecten van sociale media, zoals in bovenstaande grafiek, hebben we in 2023 voor het eerst uitgevraagd; we weten daarom niet of de genoemde effecten van sociale media groter of kleiner zijn dan in eerdere jaren.’
Over de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2023
Sinds 2017 voert GGD Hollands Noorden periodiek gezondheidsmonitors uit onder jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar in Noord-Holland Noord. In 2023 vulden 4.970 jongvolwassenen de online vragenlijst in. In deze vragenlijst kwamen, naast vragen over de mentale gezondheid en genotmiddelen, onder andere de volgende onderwerpen aan bod: wonen, werken, relaties, opleiding, financiën, gezondheid, slapen, sociale omgeving, seksualiteit, sporten, bewegen, BMI, voeding, sociale media, gamen en sexting.
Jongvolwassenen zijn actief benaderd om deel te nemen aan dit onderzoek via (betaalde) berichten op sociale media en via intermediairen zoals gemeenten, jongerenwerkers en scholen. Deelname was anoniem.
De resultaten van de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen vormen de basis voor het adviseren en ondersteunen van lokale en regionale beleidsmakers.
Het rapport Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2023 Noord-Holland Noord is de downloaden via de Gezondheidsatlas van GGD Hollands Noorden; hier zijn ook de gemeenterapporten en de rapporten van Kop van Noord-Holland, Noord-Kennemerland en West-Friesland te vinden en de rapportages van de Gezondheidsmonitors Jongvolwassenen uit 2017, 2019, 2021 en 2022.
Klik hier voor het rapport over de gemeente Bergen.