Maar...'the times, they're a changing...'. (Bob Dylan)
Dat veel gemeenten een zware tijd tegemoet gaan, was al bekend. Ook wethouder financiën, Marco Wiesehahn, waarschuwde daarvoor al eerder. Met name de kosten van jeugdzorg rijzen de pan uit. Tussentijds was er nog wel extra geld gekomen, maar dat is niet structureel. Door het terugschroeven van de Rijksbijdragen vanaf 2026 ziet de financiële toekomst er daarom niet voor iedereen even rooskleurig uit. Bergen scoort echter een (nog) fraaie 8 op het rapport van BDO.
De tekorten in de meerjarenbegrotingen hangen sterk samen met het zogenoemde ravijnjaar, 2026. De Rijksbijdragen per inwoner dalen in dat jaar drastisch, waardoor gemeenten ruim € 2 miljard minder ontvangen. Gemeenten hebben hun eigen manier om te anticiperen op het ravijn.
Grote verschillen, gedeelde uitdagingen
De verschillen tussen gemeenten zijn groot. Ongeveer een kwart van de gemeenten verwacht positieve begrotingscijfers, de overige gemeenten verwachten tekorten tot en met 2028. De gemeenten die een tekort verwachten over de periode 2024-2028 hebben een opgeteld tekort van € 5,2 miljard. De andere gemeenten verwachten in die periode een opgeteld overschot van € 1,4 miljard. Per saldo bedraagt het tekort € 3,8 miljard. “Wat opvalt is dat gemeenten behoorlijk verschillend omgaan met die tekorten.
Gemeenten maken echt hun eigen afwegingen over het al dan niet bezuinigen. Ook zien wij dat als er besloten is om te bezuinigen, de maatregelen nog niet altijd concreet zijn. We zien dan ook een versnipperd financieel beeld bij de gemeenten”, aldus Marc Steehouwer, partner en voorzitter van de branchegroep Overheid bij BDO. “Tegelijkertijd zien we dat gemeenten een gemeenschappelijke uitdaging hebben om de balans tussen inkomsten en uitgaven op orde te krijgen. Zolang de inkomsten vanuit het rijk tegenvallen en de kosten van met name de jeugdzorg blijven stijgen, blijven de gemeentelijke financiën onder druk staan.”
BDO Accountants & Adviseurs heeft de financiële gezondheid van 342 Nederlandse gemeenten beoordeeld op basis van de jaarrekeningen over 2023 en de begrotingen voor 2024 tot en met 2028. Het rapportcijfer is in vergelijking met de benchmark van vorig jaar gedaald van een 7,4 naar een 6,8. Het aantal gemeenten dat een onvoldoende krijgt, is bijna 10% hoger dan voorgaand jaar. De voornaamste oorzaak van deze verslechtering zijn de negatieve meerjarenbegrotingen. Gemeenten realiseerden in 2023 een positief resultaat van € 1,7 miljard. Een kwart van de gemeenten kwam in dat jaar geld tekort. De komende jaren verandert het positieve resultaat volgens de begrotingen in een negatief resultaat. Het grootste tekort wordt verwacht in 2026, namelijk € 1,4 miljard.