Onderzoekscommissie Bijzondere Huis: ‘Doe aangifte tegen voormalig wethouder’
Commissie acht het aannemelijk dat sprake is van tekenen overeenkomst na aftreden
Gepubliceerd: 28 september 2024
Het rapport van de onderzoekscommissie naar de bestuurlijke besluitvormingsprocessen rond de mogelijke realisatie van Het Bijzondere Huis is afgerond en openbaar gemaakt. Hoofdconclusie: het besluitvormingsproces is onzorgvuldig doorlopen. Belangrijkste adviezen van de commissie aan de raad: ‘Verbeter op korte termijn de geconstateerde kwetsbaarheden in het proces en doe aangifte tegen de voormalig wethouder. Want het is voor ons aannemelijk dat hij de intentieovereenkomst heeft getekend na zijn aftreden’.
Kwetsbaar
De commissie trekt een tiental conclusies die er in het kort op neerkomen dat vooral sprake is van onzorgvuldig (en deels solistisch) handelen, maar ook dat er te weinig toezicht en controle is geweest op het bestuurlijk besluitvormingsproces. Afspraken over de totstandkoming van stukken die leiden tot een voorstel aan de bestuurders zijn er bijvoorbeeld onvoldoende of niet. Dat maakt deze voorstellen kwetsbaar voor sturing en beïnvloeding, stelt de commissie. Over de verslaglegging van het college is de commissie ook allerminst tevreden: die is van onvoldoende inhoud en kwaliteit, zo staat te lezen in het rapport. Dat betekent ook dat achteraf gestelde vragen, bijvoorbeeld door de raad, moeilijk of niet zijn te beantwoorden.
Vertroebelde verhoudingen
In een context waarin – met name door de vertroebelde verhoudingen binnen het college in de periode 2018-2022 – het adagium ‘de boel bij elkaar houden’ centraal kwam te staan, ontstond ruimte voor individueel handelen, concludeert de commissie. Elkaar aanspreken, conclusies verbinden aan opmerkelijke handelingswijzen: het lukte onvoldoende. Er valt in algemene zin veel aan te merken op de manier van besluitvorming, mandatering, het volgen van procedures ter controle, verslaglegging en agendering. Factoren die niet geholpen hebben, zijn de uitdagingen van de coronaperiode (in deze periode werden collegevergaderingen en bijeenkomsten gedeeltelijk ook digitaal gehouden) en de wisseling(en) van burgemeesters, aldus de commissie in haar rapport.
Het Bijzondere Huis
De commissie acht het aannemelijk dat voormalig wethouder Klaas Valkering zich schuldig heeft gemaakt aan strafbare feiten. ‘Op basis van een uitzonderlijke gang van zaken en openstaande vragen, ook nog na het persoonlijk verhoor onder ede op 17 juni 2024, waarop de heer Valkering geen sluitende verklaring heeft kunnen geven, acht de onderzoekscommissie het aannemelijk dat de heer Valkering na zijn aftreden als wethouder de inhoudelijke verzwaringen in de conceptovereenkomst heeft aangebracht, mede op basis van de model anterieure overeenkomst. Dit heeft plaatsgevonden in de periode tussen 11 maart en 3 mei 2022, toen de heer Valkering geen wethouder meer was. Een gedeelte van deze periode was hij wel raadslid van de gemeente Bergen NH. De onderzoekscommissie heeft het vermoeden dat de heer Valkering daarmee strafbare feiten heeft gepleegd en met zijn handelen de gemeente Bergen NH heeft benadeeld, zo luidt het oordeel in het rapport.
Te laat, te weinig
Naast het verwijt aan de voormalig wethouder dat hij solistisch heeft gehandeld (en dus mogelijk strafbare feiten heeft gepleegd) komen ook de burgemeester en gemeentesecretaris er in de specifieke zaak rond Het Bijzondere Huis niet ongeschonden vanaf: de commissie vindt dat zij ’te laat hebben gehandeld en te weinig hebben gedaan nadat zij waren geïnformeerd over de intentieovereenkomst’. Dientengevolge zijn zowel het college als de raad te laat geïnformeerd. Zij hebben daarmee niet voldaan aan de informatieplicht aan de raad, aldus het rapport.
Het onderzoek heeft bij elkaar zo’n 1,5 jaar geduurd. De onderzoekscommissie van de gemeenteraad Bergen, bestaande uit de leden Mariella van Kranenburg, Peter van Huissteden, Froukje Krijtenburg, Roel Oudeboon en Alexandra Otto – van der Ende, leverde op 28 september het onderzoeksrapport op. Onderzoeksbureau Necker begeleidde de commissie bij het onderzoek. Belangrijkste doelen van het onderzoek waren om het bestuurlijk besluitvormingsproces te toetsen, de totstandkoming van de intentieovereenkomst met Het Bijzondere Huis – en het handelen daarna – te reconstrueren en als derde om lessen te trekken voor de toekomst om herhaling te voorkomen.
Politieke duiding
De onderzoekscommissie ziet het niet als haar taak om politieke duiding te geven aan de uitkomsten van het onderzoek, laat ze weten in een bericht. De vraag of en zo ja, welke politieke betekenis aan het rapport gegeven moet worden, is aan de gemeenteraad.
De planning is dat de gemeenteraad op 8 oktober a.s. in het openbaar vergadert over het rapport, de adviezen en de politieke duiding. De vergadering begint om 19.30 uur en vindt plaats in de raadszaal in De Beeck, Molenweidtje 2, Bergen.
Achtergrond
In juni werden zowel de voormalig wethouder als de gemeentesecretaris en de burgemeester gehoord tijdens openbare verhoren. Dat waren de afrondende gesprekken na een intensieve periode van gesprekken met alle betrokkenen rond bestuurlijke besluitvormingsprocessen in het algemeen en die rond de intentieverklaring voor Het Behouden Huis in het bijzonder, over hoe daarna is gehandeld en of die handelingen c.q. de genomen besluiten rechtsgeldig zijn. Daaromtrent zou sprake zijn geweest van onzorgvuldig handelen en – al dan niet – strafbaar gedrag door de wethouder.
Aanleiding instellen onderzoekscommissie
In januari 2023 werd de gemeenteraad van Bergen NH in een besloten raadsbijeenkomst geïnformeerd door het college over het feit dat bij het college in juni 2022 een intentieovereenkomst tot ontwikkeling van een gemeentelijk eigendom was binnengekomen met daarop de handtekening van een wethouder die een aantal maanden voor juni 2022 was afgetreden. Van de inhoud van deze overeenkomst waren geen andere bestuurders op de hoogte, tot dat moment. Het informeren van de raad over de overeenkomst riep verschillende vragen op: vragen over de totstandkoming van de overeenkomst en over de ondertekening. Maar ook over de gang van zaken rondom het politiek-bestuurlijk besluitvormingsproces. Wat zegt deze situatie over controlemechanismen bij deze besluitvormingsprocessen, over de wijze van samenwerking, en over professionaliteit in zowel organisatie als college?
De volledige teksten van de conclusies en adviezen zijn opgenomen in het rapport. Dat is te raadplegen bij de informatie over de raadsvergadering van 8 oktober 2024 die om 19.30 uur begint (zie www.raadbergen-nh.nl).
Foto (redactie): Het verhoor van voormalig wethouder Klaas Valkering door de onderzoekscommissie. De commissie adviseert om aangifte te doen tegen de wethouder omdat zij het aannemelijk acht dat de ondertekening van de overeenkomst rond Het Bijzondere Huis na het aftreden van de wethouder heeft plaatsgevonden.