Ruud de Raadt
Wilgenroosjes: Een heel klein wondertje der natuur
Gepubliceerd: 18 november 2022
In de Wimmenummerduinen staat, vrijwel altijd op de noordhellingen van de duinen kruipwilg. Kruipwilg is een dwergstruik, die dan ook laag blijft. De stammen kruipen over en door het zand. Daardoor wordt het zand goed vastgehouden en dit draagt bij aan duinvorming.
De meestal ovaalvormige bladeren zijn tot 5 cm groot. De tweehuizige (mannelijke en vrouwelijke planten) plantensoort heeft aparte planten met katjes met mannelijk bloeiende meeldraadbloemen en aparte planten met katjes met vrouwelijk bloeiende stamperbloemen. Om dit te zien, moet je echter nog tot de volgende lente wachten.
Maar deze struik heeft ook een opmerkelijke eigenschap. Hij kan hele mooie rozen maken. Die noemen we dan wilgenroosjes (niet te verwarren met de plant wilgenroosje). Het wilgenroosje van de kruipwilg is een gal.
Wat gebeurt er? De wilg wordt hiertoe aangezet door een piepklein mugje. Die heet natuurlijk, hoe kan het ook anders, de wilgenroosjesgalmug. Deze mug prikt in de stengel en legt daar een eitje. Als reactie vormt de wilg bladeren in het wondje, maar niet op de normale manier. De plant maakt een mooi roosje van groene blaadjes waarin het larfje de hele zomer kan wonen. De bladeren worden dan naar binnen toe steeds kleiner. De larve overwintert ook hierin. Voedt zich met het sap uit de celwanden van de bladeren en eet zich uiteindelijk naar buiten, zodat in het voorjaar de mug tevoorschijn komt.
In de winter zijn de bladeren van dit bijzondere roosje (donker)bruin geworden. Op onderstaande foto’s zie je inderdaad dat het wilgenroosje eerst groen (foto’s van begin augustus) was en later al verkleurend naar bruin (foto’s van bijna half oktober) is geworden.
Deze gal bevindt zich niet alleen op de kruipwilg in duin, maar ook op niet in de duinen groeiende wilgen (die van de bloeiende katjes in de lente). Bijvoorbeeld de grauwe-, de geoorde- en de boswilg. Let dus de komende tijd eens op de donkere roosjes aan het eind van de wilgentakken. Ze vallen dan extra op, omdat er geen bladeren meer aan de bomen zitten. Er staat een aantal wilgen langs de Van Oldenborghweg in Egmond aan den Hoef.
Foto’s Ruud de Raadt: De eerste vier zijn van augustus en de laatste twee van oktober (voor het verschil)
Klik op één van de afbeeldingen voor een vergroting.