Waterschaarste in de toekomst steeds nijpender
Bezinning nodig over herverdeling van water bij schaarste, zegt Provincie
Gepubliceerd: 15 september 2023
De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied deed samen met Waternet en PWN in opdracht van de provincie Noord-Holland onderzoek naar het watergebruik van bedrijven in de provincie.
Je zou het nooit hebben gedacht, maar ook in Nederland krijgen we steeds vaker te maken met waterschaarste. Daarom heeft de Provincie Noord-Holland een onderzoek laten uitvoeren bij de dertig grootste watergebruikers in onze provincie. Daarbij is niet bekend gemaakt om welke bedrijven dat ging. De selectie is gebeurd op basis van het elektronisch Milieujaarverslag (e-MJV) van 2020. In het e-MJV staan onttrekkingen van leiding- (zowel drinkwater als industriewater), grond- en oppervlaktewater (regionaal en rijkswater). Ook het duingebied rondom de Egmonden en ten zuiden daarvan is als waterwingebied in gebruik. Ook hier zullen we dus direct de gevolgen van waterschaarste merken.
De 30 geselecteerde bedrijven zijn hiervoor individueel geïnterviewd. Ook zijn tijdens de gesprekken waterprofielen ingevuld. Een waterprofiel maakt inzichtelijk welk water voor welk doel, in welke kwaliteit en in welke hoeveelheid wordt gebruikt. Daarmee worden kwetsbaarheden door bijvoorbeeld extreme droogte en de effecten van een watertekort op een bedrijf inzichtelijk. Die tekorten zullen door de klimaatverandering in de toekomst namelijk steeds geregelder voorkomen, zo is de verwachting bij de Provincie. Bezinning over hoe het beschikbare water te verdelen bij (grote) schaarste is daarom van groot belang.
Systeem is kwetsbaar
Eerdere perioden van grote droogte (zoals in 2018) toonden de kwetsbaarheid van het systeem al aan. In dat jaar 2018 werd bijvoorbeeld op diverse plekken (economische) schade geleden en overlast ervaren door een tekort aan water of een ontoereikende kwaliteit. De verwachting is dat lange periodes van droogte vaker zullen voorkomen door klimaatverandering en de toenemende watervraag. Om in de toekomst schade en overlast te voorkomen of te beperken, is het van belang om te beschikken over een goede informatievoorziening over hoeveel en welke kwaliteit van water nodig is op welke momenten. Daarvoor is dit onderzoek gestart. Onderdeel hiervan is inzicht krijgen in het verbruik en de toepassing van water bij industriële gebruikers. De opgedane kennis in deze studie wordt gebruikt om het beleid te verbeteren over de verdeling van water in tijden van schaarste.
Waterinname
Aan alle bedrijven is gevraagd hoeveel water ze innemen van verschillende waterbronnen (drinkwater, oppervlaktewater, industriewater, grondwater en water van externe bronnen). In totaal nemen de 30 bedrijven gemiddeld ruim 1,6 miljard m3 water in per jaar. Hiervan is het merendeel zoetwater (88%) en de rest is zoutwater uit de Noordzee of uit de grond (12%).
Het merendeel van het water wordt ingenomen voor koeling (97,6%), gevolgd door proces (2,2%), stoom (0,1%) en overige doeleinden zoals sanitair en blusinstallaties (0,1%). Het grootste gedeelte van het oppervlaktewater wordt ingenomen en geloosd in hetzelfde waterlichaam en heeft daardoor maar een gering effect op de waterbeschikbaarheid. Het water dat wordt geloosd heeft vaak een verhoogde temperatuur, wat effecten kan hebben op de oppervlaktewaterkwaliteit. Daarnaast bevat het geloosde water vaak toegevoegde stoffen (onder andere chloor).
In de zomermaanden is er vaak een verhoging van de inname, met name voor oppervlaktewater, vanwege de lagere koelcapaciteit van het water, in combinatie met de grotere koelbehoefte bij een verhoogde buitentemperatuur.
Bij tekorten worden bedrijven direct getroffen
Afhankelijk van het type water waar een tekort aan is, zal een bepaalde bedrijfssector meer getroffen worden dan een ander. Energiebedrijven maken bijvoorbeeld veel gebruik van oppervlaktewater en kunnen bij problemen in de oppervlaktewatervoorziening niet opereren.
Bij de meeste bedrijven leidt een innamestop van water al snel tot een productiestop met grote financiële gevolgen. Hieronder volgen een aantal voorbeelden:
- Stilstand van de productie resulteert vrijwel direct in verstoringen in de keten, wat kan leiden tot bijvoorbeeld lege schappen in de supermarkten.
- Een productiestop leidt tot het niet kunnen leveren van producten voor onder andere de farmacie, personal care en techniek.
- Het niet kunnen leveren van producten zoals bijvoorbeeld biodiesel, aan afnemers kan mogelijk leiden tot contractbreuken, waarvan wij de gevolgen niet kunnen voorzien (op financieel vlak).
Vanwege klimaatverandering en de toenemende vraag naar water wordt schaarste van water in de nabije toekomst een steeds groter probleem. Eerder al werd vanuit het ministerie van IenW gestuurd op het besparen van drinkwater. Een aantal bedrijven gaven aan kansen te zien om over te schakelen van drinkwater op een andere waterbron voor (een deel) van het proces, bijvoorbeeld industriewater.
Dit leidt weliswaar tot een verschuiving van de watervraag, maar niet direct tot een grote vermindering. Om de watervraag te verminderen geven bedrijven aan dat er kansen liggen om processen te optimaliseren en/of nieuwe technologie in te zetten.
Lees het complete rapport Waterprofielen Noordzeekanaal en omgeving
bron: www.noord-holland.nl
Klik op één van de afbeeldingen voor een vergroting.